Het is bijna twee jaar geleden dat de wereld kwam stil te staan door de uitbraak van het coronavirus. Inmiddels zijn velen eraan gewend en is een groot deel van de bevolking gevaccineerd. Het dagelijkse leven komt weer op gang en ook het werk vindt steeds vaker weer plaats op de werkvloer. Maar, de komst van het vaccin brengt ook vragen met zich mee. Dit blog gaat in op de vraag of werkgevers een vaccinatieplicht in kunnen stellen voor hun werknemers en of een werknemer verplicht is om zijn/haar vaccinatiestatus te delen.
Verplichten tot vaccinatie/testen
Mag je als werkgever jouw werknemers verplichten tot vaccinatie tegen het coronavirus? Deze vraag werd recentelijk voorgelegd aan de rechter in Curaçao. De rechter beantwoordde deze vraag negatief: werkgevers mogen geen directe of indirecte vaccinatieplicht instellen tegen hun werknemers. Dat is namelijk in strijd met het recht van ieder mens op lichamelijke integriteit, vastgelegd in de Grondwet (artikel 11) en het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens (artikel 8).
Om dezelfde reden mag je als werkgever jouw werknemers ook niet verplichten om een coronatest af te nemen. Sterker nog, ook met de medewerking van de werknemer mag een werkgever geen test afnemen, aangezien dit in strijd is met de privacywet. Alleen de bedrijfsarts mag een coronatest afnemen. Die bedrijfsarts mag de uitslag vervolgens alleen delen met de werknemer zelf, niet met de werkgever.
Vragen naar vaccinatiestatus
Ook mag je als werkgever niet zomaar vragen of een werknemer is gevaccineerd. Dit mag alleen als je daar als werkgever een goede reden voor hebt. In beginsel is een duidelijk protocol vereist waarin is bepaald hoe wordt omgegaan met ongevaccineerde werknemers of werknemers die hun vaccinatiestatus niet willen delen.
Een werknemer hoeft geen antwoord te geven op de vraag of hij/zij is gevaccineerd. Bovendien mag je als werkgever de vaccinatiestatus van werknemers ook niet vastleggen of verwerken, aangezien dit in strijd is met de privacywet.
Verzoeken tot (zelf)testen
Mag u als werkgever uw werknemers wel verzoeken om een (zelf)test af te nemen? De rechtspraak heeft deze vraag nog niet beantwoord en hier valt dan ook nog geen eenduidig antwoord op te geven. Als werkgever kan je wel aanvoeren dat van een ‘goed werknemer’ mag worden verwacht dat hij/zij meewerkt aan een coronatest. Een coronatest maakt immers een geringe inbreuk op de lichamelijke integriteit, terwijl het afnemen van een test in het belang is van de volksgezondheid. Dit is dan ook het standpunt van de Nederlandse Vereniging van Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde.
Gevolgen
Het thema ‘vaccinatie’ kan erg gevoelig liggen. Grondrechten bieden bescherming voor werknemers, waardoor een werkgever geen verplichting tot vaccinatie of (zelf)testen mag instellen. Ook ben je als werknemer niet verplicht om te vertellen of je (al) gevaccineerd bent. Het is overigens onzeker of deze situatie zo zal blijven: de huidige ontwikkelingen in het overheidsbeleid lijken aan te koersen op een grotere vrijheid voor werkgevers met betrekking tot het verplichten/controleren van vaccinaties onder hun werknemers.
Het loont als werkgever om een protocol op te stellen over hoe je omgaat met ongevaccineerde werknemers of werknemers die hun vaccinatiestatus niet willen delen. Zo kan je zorgen je voor een eenduidig beleid en een veilige en gezonde werkomgeving.
Voor werkgevers kan de situatie waarin een werknemer niet is gevaccineerd en ook niet wil meewerken aan een zelftest tot grote problemen leiden. Bijvoorbeeld in de situatie dat een werknemer daardoor zijn/haar functie niet meer op een goede manier kan verrichten. Dit speelt het meest duidelijk in de zorg, maar ook in andere branches is dit denkbaar. Afhankelijk van de precieze omstandigheden en een belangenafweging tussen de werkgever en werknemer, kan een werkgever mogelijk arbeidsrechtelijke maatregel5en nemen, zoals het aanbieden van vervangende werkzaamheden of in het uiterste geval ontslag.
Heeft u hier vragen over of wilt u graag advies bij het opstellen van een vaccinatie-protocol? Neem dan gerust contact met mij op.